پايان نامه بررسي جايگاه و نقش حقوق بشر دوستانه در اسلام و اسناد بين المللي

حقوق بشردوستانه يكى از مباحث مهم حقوق بين‌الملل است كه به حمايت از قربانيان جنگ و كاهش خشونت پرداخته و بدون توجه به علت جنگ و قانوني يا غيرقانوني بودن و صرف نظر از اينكه قربانيان متعلق به كدام يك از دو طرف درگيري هستند ،‌از آنها حمايت مي كند. مقررات حقوق بشردوستانه ، از خشونت بي اندازه در جنگها جلوگيري كرده و حق دولتها را در انتخاب سلاح ها و روشهاي جنگي محدود مي نمايد ، به همين دليل آنرا حقوق در جنگ يا حقوق جنگ هم مي نامند.

حقوق بشر دوستانه مورد تأكيد اديان آسمانى بخصوص دين مبين اسلام مي باشد. اسلام در زمان بروز جنگ قانون گسترده اي را بر پايه عدل، رحمت و رعايت حقوق انساني تدوين نموده است و از غير نظاميان و افراد خاص همچون ، زنان ، كودكان وسالخوردگان حمايت مي نمايد و كشتار آنان را نهى مي فرمايد. براي بيماران، مجروحان، نابينايان و افراد افليج نيز مصونيت قائل شده و درباره حقوق اسيران، توصيه‌هاى فراواني را ايراد نموده است.

در عرصه بين الملل هم طي ساليان متمادي معاهدات و اسناد بسياري در خصوص افراد در گير جنگ و غير نظاميان و ساير افرادي كه به نوعي با مخاصمات مسلحانه در ارتباط هستند در نظر گرفته شده است. جامعه جهاني با تصويب كنوانسيون هاي بين المللي مانند كنوانسيون ،ژنو و لاهه و ساير كنوانسيون ها سعي در ايجاد يك اصول اساسي بشر دوستانه در زمان رخداد هاي جنگي دارد . اين كنوانسيون ها، قوانيني هستند كه رعايت آنها، اگر چهاز وقوع جنگ جلوگيري نميكند،اما دردها و آسيبهاي انساني را تا حدودي از طرفين مخاصمه ميكاهد. مقايسه بين حقوق بشر دوستانه در اسلام و مقررات امروزي،نشان ميدهد كه حقوق اسلامي در اين زمينه هم به لحاظ تاريخي و هم به جهت داشتن احكام بشر دوستانه بسيار غني تر از حقوق بشر دوستانه كنوني است .

 واژگان كليدي: حقوق بشر دوستانه، اسلام، حقوق بين الملل، مخاصمات مسلحانه، غيرنظاميان، اسناد بين المللي.

فهرست مطالب

چكيده1

مقدمه2

الف- اهميت موضوع2

ب- اهداف تحقيق4

ج- پرسش هاي تحقيق4

د- فرضيه هاي تحقيق5

ه- روش تحقيق5

و- سازماندهي تحقيق5

بخش اول- كليات6

فصل اول – واژه شناسي و بررسي مصاديق حقوق بشر دوستانه8

مبحث اول- واژه شناسي و تعاريف8

گفتار اول- مفهوم حقوق بشر دوستانه8

بند اول –معنا8

بند دوم – تعريف8

بند سوم- رابطه حقوق بشر دوستانه و حقوق بشر9

گفتار دوم - پيشينه تاريخي 10

مبحث دوم- شناسايي اصول و اهداف12

گفتار اول – اصول و قواعد حقوق بشر دوستانه12

بند اول -اصول حقوق بين الملل بشر دوستانه12

بند دوم- قواعد اساسي حقوق بين المللي بشردوستانه13

بند سوم- اصول حاكم بر درگيري­هاي مسلحانه14

گفتار دوم- اهداف وانگيزه14

فصل دوم- شناسايي انواع و منابع مخاصمات مسلحانه 14

مبحث اول- انواع در گيري هاي مسلحانه 15

گفتار اول-چگونگي اجراي حقوق بشر دوستانه15

بند اول – درگيري هاي مسلحانه بين المللي 15

بند دوم- درگيري هاي مسلحانه غير بين المللي ..16

بند سوم-تفاوت مخاصمات مسلحانه بين المللي و غير بين المللي17

گفتار دوم- منابع حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه بين المللي18

بند اول- عرف18

بند دوم- اصول كلي حقوقي18

بند سوم- معاهدات بين المللي18

گفتار سوم -قلمرو حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه19

مبحث دوم- جنايات جنگي ومداخله بشر دوستانه 21

گفتار اول-شناسايي مخاصمات مسلحانه (جنگ21

بند اول-محدوديت‌ها ي عمليات جنگي21

بند دوم-تعريف جنايات جنگي22

بند سوم- تقسيمات جنايات جنگي از حيث صلاحيت جهاني24
بند چهارم-انواع دادگاه هاي جنايات جنگي25

گفتار دوم- اهميت مداخله بشر دوستانه در حقوق بين الملل27

بند اول-تعديل اصل عدم مداخله در امور داخلي دولت ها29

بند دوم- رابطه حاكميت و مداخله بشر دوستانه در رويه سازمان ملل31

بند سوم- رابطه حاكميت و مداخله بشر دوستانه در رويه قضايي بين المللي37

بند چهارم- توجيه مداخله در قلمرو حاكميت دولت ها38

گفتار سوم- حقوق بشر دوستانه و مبارزه با تروريسم40

بند اول – اصول عمومي حقوق بشردوستانه در مبارزه با تروريسم40

بند دوم - تروريسم در مخاصمه مسلحانه بين المللي44

بند سوم - تروريسم در مخاصمه مسلحانه غير بين المللي46

بند چهارم – حقوق بشر دوستانه از حادثه 11 سپتامبر تا كنون48

 بخش دوم –حقوق بشر دوستانه در اسلام و عرصه بين الملل 49

فصل اول- حقوق بشر دوستانه در اسلام50

مبحث اول - اصول اوليه حقوق بشر دوستانه در اسلام50

گفتار اول- رعايت حقوق بشر دوستانه در مخاصمات51

بند اول-تاريخچه جنگ در اسلام53

بند دوم-اصول بنيادين بشر دوستانه اسلامي54

گفتار دوم ـ ويژگى هاى جنگ در اسلام55

بند اول ـ در راه خدا بودن55

بند دوم ـ عادلانه بودن56

بند سوم ـ دفاعى بودن57

بند چهارم ـ انسانى بودن60

مبحث دوم- قواعد حقوق بشر دوستانه در اسلام62

گفتار اول- تفكيك بين نظاميان و غير نظاميان62

بنداول- حقوق غير نظاميان در جنگ از ديدگاه قرآن63

بند دوم- حقوق غير نظاميان از ديدگاه روايات و سيره ائمه معصومين (ع64

بند سوم- حقوق غير نظاميان از ديدگاه فقه68

گفتار دوم - حمايت از غير نظاميان در اسلام70

بند اول- اطفال تبعه دشمن70

بند دوم- حقوق زنان70

بند سوم- حمايت از افراد سالمند72

بند چهارم- حمايت از بيماران، مجروحان و ساير افراد خاص73

بند پنجم- حمايت از افراد مذهبي74

بند ششم- حمايت از نمايندگان و فرستادگان74

گفتار سوم- حقوق اسيران جنگي75

بند اول- رفتار انساني با اسرا75

بند دوم- حفظ وحدت خانوادگي اسرا78

بند سوم- آزادي اسيران79

فصل دوم- حقوق بشر دوستانه در عرصه بين الملل81

مبحث اول- قواعد و مقررات حقوق بشر دوستانه در عرصه بين الملل81

گفتار اول- تمايز غير نظامي از نظامي81

گفتار دوم –حمايت عام از افراد غيرنظامي84

بند اول- احترام به گروه هاي انساني84

بند دوم- حمايت خاص از برخي طبقات افراد غيرنظامي 84

بند سوم - رنج و عذاب غيرنظاميان86

مبحث دوم- اسناد بين المللي حقوق بشر دوستانه87

گفتار اول - بررسي كنوانسيون هاي ژنو88

بند اول- كنوانسيون اول ژنو در مورد وضعيت مجروحين و بيماران در ميادين جنگي89

بند دوم- كنوانسيون دوم ژنو راجع به بهبود سرنوشت زخم داران، بيماران و غريقان نيروهاي مسلح در دريا89

بند سوم - كنوانسيون سوم مربوط به رفتار با اسيران جنگي91

بند چهارم- كنوانسيون چهارم مربوط به حمايت از افراد غيرنظامي در دوران جنگ92

بند پنجم – پروتكل هاي الحاقي به كنوانسيون هاي ژنو92

گفتار دوم- اسناد مربوط به حمايت ازحقوق كودك93

بند اول - نقش سازمان هاي دولتي94

بند دوم- نقش سازمانهاي غيردولتي ومجامع عمومي94

گفتار سوم - اسناد مربوط به منع كاربرد سلاح هاي شيميايي95

گفتار چهارم- كنوانسيون 1954 لاهه در مورد حفاظت از ميراث‏ فرهنگي در زمان جنگ95

بند اول – زمان رسميت كنوانسيون96

بند دوم- منابع كنوانسيون و ارتباط آن با ساير اسناد بين المللي96

بند سوم - دامنه شمول كنوانسيون به لحاظ اعضاي متعاهد96

بند چهارم- روشهاي اجرائي97

بند پنجم- ضمانت اجراي كنوانسيون97

گفتار پنجم- اساسنامه ديوان بين المللي كيفري98

بند اول- نسل كشي يا ژنوسيد99

بند دوم- جنايت عليه بشريت99

بند سوم- جنايت جنگي99

بند چهارم- جنايت عليه صلح100

نتيجه گيري101

ضمائم103

منابع و ماخذ106